Moord

Tot op heden is de maximale gevangenisstraf voor een doodslag zonder strafverzwarende omstandigheden (bijv. een roofsituatie) 15 jaren. Het gat met moord, waarbij een maximale tijdelijke gevangenisstraf van 30 jaren heeft te gelden, is groot. De wetgever werkt aan wetgeving om dit gat te dichten door de maximale gevangenisstraf voor doodslag op te schroeven naar 25 jaren.

Deze maximale gevangenisstraf is niet de straf die in de praktijk in de meeste gevallen wordt opgelegd. Het geeft uitdrukkelijk het maximum aan. Een levenslange gevangenisstraf is de maximale strafdreiging en is meteen de zwaarste straf die het Wetboek van Strafrecht kent. De levenslange gevangenisstraf kent in beginsel daadwerkelijk een levenslange duur. Een veelvoorkomend misverstand is dat deze levenslange duur gelijk zou zijn aan een concrete en gemaximeerde duur, bijvoorbeeld 20 of 30 jaar. Dat is onjuist. Zoals gezegd, kent de levenslange gevangenisstraf in beginsel geen beperking.

De levenslange gevangenisstraf heeft enige tijd geleden onder druk gestaan door de inhoud van rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Omdat in Nederland de feitelijke situatie inhield dat een levenslang gestrafte geen reëel uitzicht had op invrijheidstelling nu de mogelijkheid van gratieverlening in bijna geen enkel geval werd toegepast, achtte het EHRM de Nederlandse situatie onmenselijk. Uitgangspunt bij bestraffing dient te zijn dat er in praktijk een mogelijkheid bestaat op invrijheidstelling en dat op voorhand duidelijk is waaraan een veroordeelde dient te voldoen om hiervoor in aanmerking te komen. Hoewel de Nederlandse wetgever heeft getracht met wijziging van wetgeving de levenslange gevangenisstraf niet langer uitzichtloos te laten zijn, en wel door een herbeoordeling in te voeren na verloop van 25 jaren waarbij wordt bezien of en hoe een terugkeer in de samenleving tot de mogelijkheden zou kunnen behoren, is nog steeds de vraag of de huidige situatie houdbaar is. Omdat voor veroordeelden op voorhand – dus voor het daadwerkelijk ondergaan van 25 jaren gevangenisstraf – nog altijd onduidelijk is op welke wijze een invrijheidstelling tot de mogelijkheden behoort, is het nog steeds de vraag of de levenslange gevangenisstraf voldoet aan de vereisten die door het EHRM zijn geformuleerd. Het is niet ondenkbaar dat toekomstige gevallen waarin deze specifieke vraag aan de orde is, wederom het EHRM zullen bereiken.

Het is lastig om een richtsnoer te geven van wat een reële verwachting is voor wat betreft de bestraffing na veroordeling voor (poging tot) moord of (poging tot) doodslag. Het is – zoals dat bij veel feiten het geval is – met name van belang of iemand al ooit voor een soortgelijk feit is veroordeeld en ook of het om een enkele of meervoudige moord gaat. Levenslanggestraften zijn veelal veroordeeld voor een meervoudige moord. Ook het motief voor de moord speelt een rol bij de strafbepaling. Liquidaties in de onderwereld worden in de regel zwaarder bestraft dan motieven in de persoonlijke sfeer. Omdat gevallen in de praktijk altijd zullen verschillen, zijn concrete richtsnoeren niet te geven.

Bij poging tot doodslag/moord is sprake van strafbaarheid van de poging. Poging tot doodslag en poging tot moord leveren (uiteraard) strafbare gedragingen op. Omdat met poging tot moord sprake is van een zware verdenking met mogelijk zeer zware consequenties, is het bij het bestaan van een dergelijke verdenking cruciaal goede rechtsbijstand te krijgen. Een goede advocaat is in een zaak waarbij (poging tot) moord en poging tot doodslag centraal staat onmisbaar.